In de 21e eeuw is er weinig meer over van de naam en faam die Griekenland in de oudheid had. Het land wordt, zeker de laatste tien jaar, gekenmerkt door vele crises die het land moet doorstaan.

 

de griekse schuldencrisis

De eeuw begon hoopvol voor de Grieken. De Olympische Spelen zouden in 2004 in Athene plaatsvinden en daarmee 'thuiskomen'. Tegen alle verwachtingen in werd dat jaar ook ineens het Europees Kampioenschap Voetbal gewonnen en in 2005 won Griekenland het Eurovisiesongfestival - een langgekoesterde wens van de Griekse staatsomroep ERT. Griekenland was tussen 2004 en 2006 veelvuldig in mooie beelden op televisie te zien. Voor de Olympische Spelen werd in Athene veel florissanter gemaakt dan het tot op dat moment was - zo werd bijvoorbeeld de Dionysiou Areopagitou (Οδός Διονυσίου Αρεοπαγίτου) verfraaid en tot voetgangerszone gebombardeerd. De stad werd in alle opzichten 'opgeruimd': Junks en daklozen werden verplaatst, om de straten er fris uit te laten zien.

 

Het geluk duurt echter niet lang. In 2009 blijkt dat de Griekse overheid systematisch grote tekorten heeft op de begroting. De structurele tekorten werden jarenlang verborgen door Griekse regeringen. In eerste pogingen de boel te redden besluit het Griekse parlement alle overheidssalarissen te bevriezen, bonussen terug te snijden en belastingen te verhogen. Al snel blijkt echter dat de maatregelen Griekenland niet voldoende zullen helpen. Premier Papandreou wordt gedwongen bij de Europese Unie aan te kloppen voor noodsteun. Door het dreigende faillissement van Griekenland dreigt de volledige Eurozone in te storten. De stabiliteit van de Europese munt lijdt zwaar onder de Griekse crisis en zowel het Internationaal Monetair Fonds als de Europese Unie zien geen andere weg dan Griekenland op weg te helpen met noodsteun. In acht jaar tijd wordt bijna 300 miljard euro overgemaakt naar de Griekse regering. Overigens is Griekenland niet het enige land dat aangewezen blijkt op noodsteun: Ook Italië, Spanje, Portugal, Ierland en Cyprus komen in de problemen.

 

In ruil voor de leningen aan Griekenland eist de Trojka, bestaande uit de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds, wel verregaande bezuinigingen van de Griekse overheid. Er ontstaan bizarre situaties, waarin tolwegen soms wel vervijfvoudigen in prijs. De werkloosheid stijgt tot recordhoogte. Op het dieptepunt van de crisis, in de zomer van 2013, is 28% van de Griekse bevolking werkloos. Ter vergelijking: In Nederland lag dat cijfer op 7%. Van de jongeren in Griekenland was zelfs 60% werkloos. Het zorgde voor een uitzichtloze situatie: De Grieken hadden geen werk, maar moesten wel meer geld afdragen aan de overheid. De onvrede steeg en protesten werden heviger. Zeker toen enkele Eurolanden, voornamelijk Nederland en Duitsland, protesteerden tegen nieuwe leningen, was voor de Grieken de maat vol.

 

De regering van George Papandreou was al lang gesneuveld. Ook zijn opvolger Antonis Samaras kon weinig indruk maken. Zijn regeringspartner PASOK, de partij van Papandreou, was niet blij met het besluit om de staatsomroep ERT te sluiten. Toen er in het parlement ook nog onenigheid ontstond over de nieuwe president (een ceremoniële functie, gekozen door de leden van het parlement), viel ook zijn regering. Zijn partij, de conservatie Néa Dimokratía (Νέα Δημοκρατία), verloor zwaar bij de verkiezingen van 2015. Andere partijen wonnen aan populariteit. Vaak met wat extremere standpunten wisten zij de kiezer over te halen. De meest opvallende partij was de "Gouden Dageraad", ofwel Chrysí Avgí. Deze extreemrechtse, fascistische en neonazistische partij wist tijdens de crisis gemiddeld 7% van de stemmen te krijgen. De nieuwe, linkse partij SYRIZA, onder leiding van Alexis Tsipras boekte een grote overwinning met dreigende taal tegen de Trojka. Zijn nieuwe Minister van Financiën, Yiannis Varoufakis, zou een blok aan het been blijken voor de leider van de Eurogroep, waarin alle ministers van Financiën zetelen. Deze leider was de Nederlandse Jeroen Dijsselbloem, een man die door veel Grieken nog steeds vervloekt wordt om zijn koppige houding.

 

Van de ferme taal bleef bij Tsipras weinig over. Wel wist hij zijn land met een gematigder beleid langzaam uit de crisis te leiden. De laatste jaren zien we in Griekenland iets meer optimisme onder de bevolking en ook financieel staan ze er iets beter voor. Griekenland is niet langer afhankelijk van Europese noodsteun en kan weer zelfstandig leningen afsluiten. De werkloosheid is nog steeds hoog, maar met 17% (onder jongeren nog 30%) wel duidelijk beter dan op het dieptepunt van de crisis. Toch werd Alexis Tsipras niet beloond voor zijn inspanningen. In de zomer van 2019 verloor SYRIZA verkiezingen aan Néa Demokratía, waardoor Kyriakos Mitsotakis de nieuwe premier werd. De partij die Griekenland in het verderf stortte, PASOK, de partij van George Papandreou en zijn opvolger Evangelos Venizelos, is flink afgestraft. Zij spelen geen grote rol meer in de Griekse politiek.

 

Na de financiële crisis: vluchtelingencrisis

Toen Griekenland onder Alexis Tsipras enigszins uit de crisis omhoog begon te krabbelen, sloeg het noodlot vanaf zee toe. Door de vele oorlogen in het Midden-Oosten, zoals Syrië en Jemen, en uitzichtloze situaties in Afrikaanse landen als Somalië en Eritrea, werd Eruopa geraakt door een vluchtelingencrisis. De Europese politiek ondernam vele pogingen om vluchtelingen eerlijk te verdelen. We herinneren ons allemaal nog wel Angela Merkel en haar Wir schaffen das. Het bleek echter dat niet elk Europees land stond te springen om deze houding van Mutti Merkel.

 

Veel vluchtelingen kwamen aan op de Griekse eilanden zoals Lesbos en Samos. Tussen 8 en 14 augustus 2015 ging het hier alleen al om 21.000 gearriveerde vluchtelingen - in een week tijd, dus. Met kleine bootjes, of gesmokkeld op grotere schepen, zijn er in de afgelopen zes jaar ruim 1,2 miljoen vluchtelingen via Griekenland Europa binnen gekomen.  De eerste jaren was de crisis nog te behappen, doordat weinig vluchtelingen Griekenland als eindbestemming kozen. Velen wilden doorreizen naar Duitsland, Frankrijk en Nederland. Via verschillende routes lukte hen dit dan ook.

 

Alles veranderde toen enkele Oost-Europese landen, zoals Servië en Hongarije, besloten de grenzen te sluiten. De vluchtelingen in Griekenland zaten als ratten in de val en konden geen kant meer op: Terug over zee was geen optie, maar verder Europa in ging ook niet lukken. Velen belandden in opvangkampen in Griekenland. Hier ontstonden vreselijke situaties, die tot op de dag van vandaag duren. Zeker op de eilanden is het moeilijk voor te stellen onder welke omstandigheden zij hier leven. Menigeen probeert dan ook te ontsnappen en kiest voor een dakloos bestaan op het Griekse vasteland. Ook in Athene is het aantal ongeregistreerde, dakloze vluchtelingen verveelvoudigd. De crisis is nog lang niet bezworen en het is hier dan ook wachten tot er een Europese oplossing komt, die wat verlichting kan bieden voor de Grieken en de vluchtelingen aldaar.

 

Tot 2020 is de 21e eeuw voor Griekenland een ware uitdaging gebleken. Na alle financiële en humanitaire ellende krabbelen ze nu weer wat op. Ze zijn vaker op een terrasje te vinden, zien het leven goedlachser tegemoet. Wat altijd voorop zal blijven staan, is de Griekse trots op hun eigen land en eigen geschiedenis. Het mag dan deze eeuw een puinhoop zijn, de geschiedenis blijft altijd overeind. Al zien sommige critici dat juist als een belemmering om naar de toekomst te kijken...